گروه علمی ترویجی اخلاق
این بخش شامل بهترین لینکها، پی دی اف ها، عکس‌ها ، ویدئو کلیپ، ویدئو صوتی، مقالات و یا قصه و هر آن چیزی است که در مسیر تقویت اخلاق مبتنی بر ده فرمان مشترک ادیان یکتاپرست برای انسانها و یا جوامع مفید می‌‌باشد.
10 فرمان
فرمان اول : برای خداوند شریکی قرار ندهید
ﻣﻠﮑﺎ ﺫﮐﺮ ﺗﻮ ﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﻮ ﭘﺎﮐﯽ ﻭ ﺧﺪﺍﻳﯽ ﻧﺮﻭﻡ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻩ ﮐﻪ ﺗﻮﺍﻡ ﺭﺍﻩ ﻧﻤﺎﻳﯽ
ﻫﻤﻪ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺗﻮ ﺟﻮﻳﻢ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻓﻀﻞ ﺗﻮ ﭘﻮﻳﻢ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺗﻮ ﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺳﺰﺍﻳﯽ
ﺗﻮ ﺯﻥ ﻭ ﺟﻔﺖ ﻧﺪﺍﺭﯼ ﺗﻮ ﺧﻮﺭ ﻭ ﺧﻔﺖ ﻧﺪﺍﺭﯼ ﺍﺣﺪ ﺑﯽ ﺯﻥ ﻭ ﺟﻔﺘﯽ ﻣﻠﮏ ﮐﺎﻣﺮﻭﺍﻳﯽ
ﻧﻪ ﻧﻴﺎﺯﺕ ﺑﻪ ﻭﻟﺎﺩﺕ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺕ ﺣﺎﺟﺖ ﺗﻮ ﺟﻠﻴﻞ ﺍﻟﺠﺒﺮﻭﺗﯽ ﺗﻮ ﻧﺼﻴﺮ ﺍﻟﺎﻣﺮﺍﻳﯽ
ﺗﻮ ﺣﮑﻴﻤﯽ ﺗﻮ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺗﻮ ﮐﺮﻳﻤﯽ ﺗﻮ ﺭﺣﻴﻤﯽ ﺗﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩٔ ﻓﻀﻠﯽ ﺗﻮ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺛﻨﺎﻳﯽ
ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺭﻧﺞ ﻭ ﮔﺪﺍﺯﯼ ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﺭﺩ ﻭ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺑﻴﻢ ﻭ ﺍﻣﻴﺪﯼ ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﭼﻮﻥ ﻭ ﭼﺮﺍﻳﯽ
ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻭ ﺧﻔﺘﻦ ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺷﺮﮎ ﻭ ﺷﺒﻴﻬﯽ ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﻭ ﺭﻧﮕﯽ ﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﻋﻴﺐ ﻭ خطایی
ﻧﺘﻮﺍﻥ ﻭﺻﻒ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻦ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺩﺭ ﻓﻬﻢ ﻧﮕﻨﺠﯽ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﺷﺒﻪ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻦ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺩﺭ ﻭﻫﻢ ﻧﻴﺎﻳﯽ
ﻧﺒﺪ ﺍﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺗﻮ ﺑﻮﺩﯼ ﻧﺒﻮﺩ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺗﻮ باشی ﻫﻤﻪ ﻋﺰﯼ ﻭ ﺟﻠﺎﻟﯽ ﻫﻤﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﻭ ﻳﻘﻴﻨﯽ
ﻫﻤﻪ ﻧﻮﺭﯼ ﻭ ﺳﺮﻭﺭﯼ ﻫﻤﻪ ﺟﻮﺩﯼ ﻭ ﺟﺰﺍﻳﯽ ﻫﻤﻪ ﻏﻴﺒﯽ ﺗﻮ ﺑﺪﺍﻧﯽ ﻫﻤﻪ ﻋﻴﺒﯽ ﺗﻮ ﺑﭙﻮﺷﯽ
ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﯽ ﺗﻮ ﺑﮑﺎﻫﯽ ﻫﻤﻪ ﮐﻤﯽ ﺗﻮ ﻓﺰﺍﻳﯽ ﺍﺣﺪ ﻟﻴﺲ ﮐﻤﺜﻠﻪ ﺻﻤﺪ ﻟﻴﺲ ﻟﻪ ﺿﺪ
ﻟﻤﻦ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﺗﻮ ﮔﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻮ ﺳﺰﺍﻳﯽ ﻟﺐ ﻭ ﺩﻧﺪﺍﻥ ﺳﻨﺎﻳﯽ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺗﻮ ﮔﻮﻳﺪ
ﻣﮕﺮ ﺍﺯ ﺁﺗﺶ ﺩﻭﺯﺥ ﺑﻮﺩﺵ ﺭﻭﯼ ﺭﻫﺎﻳﯽ
اي همه هستي زتو پيدا شده خاك ضعيف از تو توانا شده
زير نشين علمت كاينات ما به تو قائم چو تو قائم به ذات
ما همه فاني و بقا بس ترا است ملك تعالي و تقدس تراست
اي كارگشاي هر چه هستند نام تو كليد هر چه بستند
هم قصّه نانموده داني نانوشته خواني هم نامة
خدايا جهان پادشاهي ترا است ز ما خدمت آيد خدائي تراست
پناه بلندي و پستي تویی تویی همه نيستند آنچه هستي
اي برتراز خيال وقياس وگمان و و هم
وز هرچه گفته‌اند شنيديم وخوانده‌ايم
مجلس تمام گشت و به آخر رسيد عمر
ما همچنان در اوّل وصف تو مانده‌ايم
علی لهراسبی-خدایا
حامد زمانی-سمت خدا
مازیار فلاحی-خدایا
فرمان دوم: به پدر و مادر نیکی کنید
در چند جای قرآن ، پس از دعوت به توحید و یگانه پرستی ، بلافاصله درباره نیکی به پدر و مادر سخن گفته است: و بالوالدین احسانا یعنی احسان کنید به پدر و مادر. از این آیات فهمیده می شود که ناسپاسی به پدر و مادر از بزرگترین گناهان کبیره یا بزرگترین آنها پس از شرک است (المیزان، ج. 7، ص. 176).
از پیامبر (ص) نقل شده نیکی کننده (به پدر و مادر ، در بهشت) یک درجه از پیامبران پایین تر است و آزاردهنده (پدرو مادر، در جهنم) یک طبقه از فرعونیان بالاتر است (.مستدرک الاوسایل .ج15، ص 181).
امام باقر فرمود: چهار صفت است که در هریک از مؤمنان باشد ، خدا او را در والاترین مرتبه بهشت در غرفه هایی برتر از همه غرفه های بهشتی و عالی ترین مرتبه شرف جا می دهد.کسی که به پدر و مادر خود انفاق کند، با آن دومدارا کند، به آنان نیکی کند و آن دو را اندوهگین نسازد (الامال، ص. 167).
با توجه به مطالب فوق، نیکی به پدر ومادر درنزد خداوند خیلی مهم و با ارزش است؛ ما در همه ی موارد موظف هستیم که به پدر و مادر احترام بگذاریم، ولی در هنگام پیری وناتوانی آنها بیشتر به کمک ما نیاز دارند، این توجه اهمیت بیشتری پیدا می کند. به قول امام سجاد (ع) همانطور که آنها در کودکی و ناتوانی دست ما را گرفتند و حفظ و نگهداری کردند؛ خدایا، پس تو آنان را حفظ کن. خدایا آنان را به سبب تربیت من پاداش عنایت فرما. اگر اذیتی از طرف من به آنها رسیده یا کار ناخوشایندی را ازمن دیده اند این اعمالم را سبب آمرزش گناهانشان وبالا رفتن مقامشان و زیاد شدن حسناتشان قرار ده (صحیفه کامله سجادیه، ، ص. 191، ترجمه مطوّف راشدی).
استثناها در نیکی به پدرو مادر
در قران (عنکبوت: 8) گفته شده است: و وصینا الانسان بوالدیه حسناً و ان جهداک لتشرک بی ما لیس لک به علم فلا تطعهما.ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند، و اگر آن دو (مشرک باشند) تلاش کنند، که برای من همتایی قائل شویی که به آن علم نداریی ، از آنها پیروی مکن.
بدین ترتیب، اگر آن دو تلاش کنند (پدر و مادر) و به تو اصرار ورزند که برای خدا شریکی قائل شویی که به آن علم نداری، از آنها اطاعت نکن. البته، در عین حال باید در کارهای دنیا با آنان با نیکی معاشرت کنیم و در حقشان ستم و خشونت روا مداریم.
امام سجاد (ع) در دعاهایشان فرمودند:
خدا یا بر محمد وخاندان او درود و رحمت بفرست و آن چیزی را که در رابطه با والدین بر من واجب است ، به من الهام کن ودانش رعایت حقوق آن دو را کاملاً به من عطا کن، تا بر آن چیزی که به آنچه که به من الهام کرده ای عمل کنم. خدایا اگر آنها در گفتارشان با من از حد بیرون رفتند ، یا در کاری در مورد من زیاده روی کردند ، یا که حقی را از من تباه نمودند، یا اینکه وظیفه ی واجبی را نسبت به من کوتاهی کردند، من حق خود را بخشیدم و آن را برایشان نثار کردم و از تو می خواهم که تبعات وگرفتاری را از آنان برداری.
در قران (لقمان: 14) می بینیم: ووصینا الانسان بوالدیه حملته امه و وهنا علی وهن و فصاله فی عامین ان شکرلی ولوالدک الی المصیر.و ما به انسان درباره ی پدر و مادرش سفارش کردیم مادرش اورا با ناتوانی. روی ناتوانی حمل کرد (به هنگام بارداری هرروز رنج و ناراحتی تازه ای را متحمل می شد)،و در دوران شیر خوارگی او در دو سال پایان می یابد؛(آری به او توصیه کردم)که برای من و برای پدر و مادرت شکر به جا آور که بازگشت همه شما به سوی من است.
اساساً نیکی به پدر ومادر زمان معینی ندارد. اما جالب اینجاست که احترام به پدر و مادر اهمّیت بیشتری دارد. رسول خدا (ص) فرمودند: هرگاه در نماز مستحبت بودی و پدرت تو را فراخواند ، نمازت را قطع و قطع نکن؛ ولی اگر مادرت تو را فراخواند نمازت را قطع و اجابتش کن (جامع السعادت، ج. 2، ص. 271).
بد رفتاری نسبت به پدر ومادر افزون بر کیفری اخروی زیان های دنیوی نیز دارد. بر پایه حدیث قدسی ، خدا فرمود: به عزت وجلال و بلندی شأنم سوگند اگر عاق والدین عبادت همۀ پیامبران (ص) را انجام دهد از او نمی پذیرم (جامع الاسعادت.ج2، ص.271.).
جاب اینجاست، نیکی به پدر و مادر حتی پس از فوت آنها نیز مورد تاکید پیامبر قرار داشته است. رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس قبرپدر و مادرش را در روز جمعه زیارت کند بخشوده می شود و از نیکوکاران به شمار می آید (بحارالانوار، ج. 86، 359).
نتیجه گیری
احترام و نیکی به پدر و مادر از مهمترین فرامین ادیان الهی است. این موضوع در حد و اندازه ایی مورد تأکید پیامبر اسلام است که وی فرموده است : نیکی کننده به پدر و مادر ، در بهشت یک درجه از پیامبران پایین تر است وآزاردهنده پدر و مادر در جهنم یک طبقه از فرعونیان بالاتر است. تنها در یک موضوع نمی توان از پدر یا مادر اطاعت کرد و آن شرک است.
این نیکی حتی پس از فوت آنها نیز سفارش شده است لازم به ذکر است که نیکی و اطاعت از مادر بیشتر و اطاعت از پدر در مضامین دینی مورد تأکید است. بجاست از دعایی از امام سجاد (ع) یاد کنیم: "ای خدا صدایم را دربرابر پدر و مادرم ، آرام و آهسته گردان و سختم را برای آنها پاکیزه و رفتارم را نسبت به آنها نرم کن و قلبم را برای آنان مهربان گردان و مرا با آنها رفیق و برایشان دلسوز بنما" (صحیفه کامله سجادیه، ص. 191، ترجمه مطوّف راشدی).
هدف این پژوهش بررسی پاسخ مادران در مورد تعريف والدين از نيكي فرزندان، تعريف والدين از بي احترامي فرزندان، بهترين خاطره اي كه از نيكي فرزندان به خاطر سپرده؛ بوده است. نمونه مورد بررسی به صورت در دسترس نمونه گیری شده و شامل مادران ٤٥ تا ۶٥ و ٣٠ تا ٤٤ ساله حاضر در یک منطقه مرفه (منطقه ٣) تهران می شد. تحلیل نتایج از طریق تحلیل محتوا انجام شد.
برخی از نتایج مهم بدست آمده، عبارتند از: رعایت وظائفی همچون ادب (با ٥٠%) و توجه (با ٤٠ %) در گروه مادران ٤٥ تا ۶٥ به عنوان نیکی مطرح شد و ٣٠% مادران جوانتر(٣٠ تا ٤٤ ساله) نیز نیکی را معادل رعایت ادب و تربیت می دانستند. بی احترامی از نظر ٣٠% از هر دو گروه از مادران شامل بی ادبی و بی تربیتی می شود. بهترین خاطره گروه مادران مسنتر( ۶٠ % ) از نیکی فرزندشان شامل همراهی و کمک به آنان می شود، و همین اندازه (۶٠%) مادران جوانتر از دلجویی از ایشان (مثل خرید هدایا)
نام بردند.
واژه های کلیدی: نیکی، احترام، والدین، مادران، فرزند، مرفه.
ادای حقوق پدر و مادر به اندازه ای سنگین، ظریف و دقیق، و نیازمند به تحمل و طاقت است که جزء از مومن واقعی به حق و قیامت ساخته نیست. اما گفتار حضرت حق فرمود: اگر یکی از آنها یا هردوی آنها پیر بودند، در صورتی که به خاطر پیری و ضعف و کم حوصلگی تو را ناراحت و دلتنگ کردند به آنها اف نگویی، و اگر تو را زدند صدایت را بلند نکن با آنها با سخت کریمانه، قول بزرگوارانه روبرو شو، و اگر باز به روی تو دست بلند کردند، به آنان بگو خداوند هر دوی شما را مورد مغفرت قرار دهد، و این گونه سخن نیست مگرقول کریم ( انصاریان، ۱٣٧٩).
سپس می فرماید: نهایت تواضع و فروتنی را نسبت به آنان رعایت کن، و جز به رحمت و رافت به آنان نظر مینداز، و صدا و دست بالای صدا و دست آنان بلند مکن و جلوتر از آنان منشین و برایشان مقدم شو. به آنان دعا کن و بگو خدایا این دو نفر را مورد رحمت قرار بده، چنانکه در کودکی مرا پرورش دادند تا به اینجا رسیدم (انصاریان، ۱٣٧٩).
در آیه دیگر (لقمان: ۱٤-۱٥) می فرماید: مرا نسبت به تمام نعمتهایم شکر کن، و سپس از پدر و مادرت در مقابل زحمات طاقت فرسائی که برای تو کشیدند تشکر نما، بازگشت همه در قیامت به من است، آنجا نسبت به تمام وظایفی که داشتید مواخذه خواهید شد.
تاکید قرآن بر ذکر احسان و مراعات پدر و مادر در سطح توحید و نفی شرک و عبادت و پرستش و شکر نعمت های الهی به روشنی این مطلب را ثابت می کند که عدم رعایت حق آنان بزرگترین گناه پس از شرک به خداوند است. و لذا آن را در قران (انعام: ۱٥۱) در ردیف دیگر گناهان کبیره ذکر فرموده است.
فرمان سوم: فرزندان خود را از بیم فقر نکشید
فرمان چهارم : به کارهای زشت (آشکار و پنهان) نزدیک نشوید
الکاظم (علیه السلام)- إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ فَقَالَ إِنَ الْقُرْآنَ لَهُ ظَاهِرٌ وَ بَاطِنٌ فَجَمِیعُ مَا حَرَّمَ اللَّهُ فِی الْقُرْآنِ فَهُوَ حَرَامٌ عَلَی ظَاهِرِهِ کَمَا هُوَ فِی الظَّاهِرِ وَ الْبَاطِنُ مِنْ ذَلِکَ أَئِمَّهًُْ الْجَوْرِ وَ جَمِیعُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ تَعَالَی فِی الْکِتَابِ فَهُوَ حَلَالٌ وَ هُوَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ مِنْ ذَلِکَ أَئِمَّهًُْ الْهُدَی (علیهم السلام).
امام کاظم (علیه السلام)- إِنَّما حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ؛ قرآن دارای ظاهر و باطنی است. آنچه خدا حرام کرده همان معنی ظاهر است ولی باطن حرام‌ها پیشوایان جور هستند. و آنچه خدا در کتاب خود حلال کرده ظاهر آن است. باطنش ائمه واقعی هستند
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۴ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۸۹
الباقر (علیه السلام)- مَا ظَهَرَ هُوَ الزِّنَا وَ مَا بَطَنَ الْمُخَالَّهًُْ.
امام باقر (علیه السلام)- مَا ظَهَرَ زنا است و ما بَطَنَ دوستی پنهانی با زنان است
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۴ بحار الأنوار، ج۸۳، ص۲۳۳
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی غَیُورٌ یُحِبُ کُلَ غَیُورٍ وَ لِغَیْرَتِهِ حَرَّمَ الْفَوَاحِشَ ظَاهِرَهَا وَ بَاطِنَهَا.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند متعال غیرتمند است و هر غیرتمندی را دوست دارد، و چون غیرت دارد کارهای زشت آشکار و پنهان را حرام کرده است
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۴ الکافی، ج۵، ص۵۳۵/ نورالثقلین
فرمان پنجم : انسانی که خدا محترم شمرده نکشید
الصادق (رحمة الله علیه)- لَا یُوَفَّقُ قَاتِلُ الْمُؤْمِنِ لِلتَّوْبَهًِْ أَبَداً وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالْحَقِّ.
امام صادق (علیه السلام)- قاتل مؤمن ابداً توفیق توبه نمی‌یابد. و خداوند متعال می‌فرماید: وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالْحَقِّ
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۴ جامع الأخبار، ص۱۴۴
السّجّاد (علیه السلام)- وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ.
امام سجاد (علیه السلام)- آن گناهانی که موجب پشیمانی می‌گردد، کشتن فردی است که خداوند منع کرده و فرموده است: وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۴ معانی الأخبار، ص۲۷۰
فرمان ششم: به مال یتیم نزدیک نشوید
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتِیمِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ یَعْنِی بِالْمَعْرُوفِ وَ لَا یُسْرَفْ
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْیَتِیمِ إِلاَّ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ، یعنی با خوبی و بدون اسراف
فرمان هفتم: حق پیمنه و وزن را به انصاف ادا کنید.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَن وَشِیکَۀَ قَالَ: رَأَیْتُ عَلِیّاً (علیه السلام) یَتَّزِرُ فَوْقَ سُرَّتِهِ وَ یَرْفَعُ إِزَارَهُ إِلَی أَنْصَافِ سَاقَیْهِ وَ بِیَدِهِ دِرَّهًٌْ یَدُورُ فِی السُّوقِ یَقُولُ اتَّقُوا اللهَ وَ أَوْفُوا الْکَیْلَ کَأَنَّهُ مُعَلِّمُ صبْیَانٍ.
امام علی (علیه السلام)- وشیکه گوید: علی (علیه السلام) را دیدم شلواری پوشیده که قسمت بالای آن تا بالای ناف و پارچه‌ها تا نصف ساق پا می‌رسید و تازیانه‌ای به دست داشت و دور بازار می‌گشت و می‌فرمود: «از خدا بترسید و و حقّ پیمانه را به عدالت ادا کنید». گویی معلّم کودکان است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۸ بحارالأنوار، ج۷۶، ص
الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بِالْکُوفَهًِْ عِنْدَکُمْ یَغْتَدِی کُلَّ یَوْمٍ بُکْرَهًًْ مِنَ الْقَصْرِ یَطُوفُ فِی أَسْوَاقِ الْکُوفَهًِْ سُوقاً سُوقاً وَ مَعَهُ الدِّرَّهًُْ عَلَی عَاتِقِهِ وَ کَانَ لَهَا طَرَفَانِ وَ کَانَتْ تُسَمَّی السَّبِیبَهًَْ فَیَقِفُ عَلَی أَهْلِ کُلِّ سُوقٍ فَیُنَادِی یَا مَعْشَرَ التُّجَّارِ اتَّقُوا اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَإِذَا سَمِعُوا صوْتَهُ أَلْقَوْا مَا فِی أَیْدِیهِمْ وَ أَرْعَوْا إِلَیْهِ بِقُلُوبِهِمْ وَ سَمِعُوا بِآذَانِهِمْ فَیَقُولُ قَدِّمُوا الِاسْتِخَارَهًَْ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَهًِْ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ الْمُتَبَایِعَیْنِ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنَاهَوْا عَنِ الْیَمِینِ وَ جَانِبُوا الْکَذِبَ وَ تَجَافَوْا عَنِ الظُّلْمِ وَ أَنْصِفُوا الْمَظْلُومِینَ وَ لَا تَقْرَبُوا الرِّبَا وَ أَوْفُوا الْکَیْلَ وَ الْمِیزانَ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ فَیَطُوفُ فِی جَمِیعِ الْأَسْوَاقِ بِالْکُوفَهًِْ ثُمَّ یَرْجِعُ فَیَقْعُدُ لِلنَّاسِ.
امام باقر (علیه السلام)- جابر نقل میکند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: امیرمؤمنان (علیه السلام) در کوفه نزد شما بود و هر روز در آغاز بامداد از دارالإماره بیرون می‌رفت و در بازارهای کوفه یکی‌یکی دور می‌زد و همراه او بر روی شانه‌اش تازیانه‌ای بود و آن دو سر داشت و «سبیبه» نامیده می‌شد. نزد اهل هر بازاری می‌ایستاد و فریاد می‌زد: «ای گروه تاجران! تقوای خدای را پیشه کنید». وقتی صدایش را می‌شنیدند، آنچه در دست داشتند بر زمین انداخته و به سخنانش جان و دل می‌سپردند و با گوش‌هایشان می‌شنیدند که می‌فرمود: «طلب خیر از خدا را [بر داد و ستد] مقدّم بدارید و با آسانگیری در معامله برکت جویید و به خریداران نزدیک شوید (گران نفروشید که از شما می‌گریزند) و خود را به زینت حلم و بردباری آرایش دهید و از سوگندخوردن خودداری کنید و از دروغ کناره بگیرید و از ستم دوری گزینید و با مظلومان به انصاف رفتار نمایید. و ربا نگیرید. و حقّ پیمانه و وزن را به عدالت ادا کنید، و از اموال مردم چیزی کم نگذارید، و در زمین به فساد نکوشید». در تمام بازارهای کوفه دور می‌زد، سپس بازمی‌گشت و برای رسیدگی به کارهای مردم می‌نشست
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۳۶ تهذیب الأحکام، ج۷، ص۶/ مستدرک الوسایل، ج۳، ص۲۴۹؛ فیه: «اتّقوا الله عزوجل ... بآذانهم» محذوفٌ
فرمان هشتم: هنگام سخن گفتن عدالت بورزید
در این مقاله هدف تعریف عدالت و نیز توجه به جایگاه ویژه آن در جامعه مخصوصا در رابطه با سخن گفتن است. در این راستا از منابع کتابخانه ایی استفاده شده است. در نتیجه عدالت را معادل قرار دادن چیزها در سر جای خود درک کرده ایم. سپس از موانع عدالت همچون حب و بغض ها، ترحم بیجا، تبعیض، یا دیدگاههای غلط مطالبی را ارائه نموده ایم، و عدالت در سخن گفتن را وظیفه ی سخت ولی لازم دانسته ایم. وظیفه ایی که باعث آرامش دلها و کمال یک جامعه میشود.
واژه های کلیدی: عدالت، سخن گفتن.
هدف ما در اين مقاله ترويج عدل در رابطه با سخن گفتن عادلانه است . سخن گفتن عادلانه يكي از مهمترين خواسته هاي بشر در طول تاريخ بوده ، حتي كساني كه خود به عدالت سخن نمي گويند دوست دارند درباره آن ها به عدالت سخن گفته شود. ما با عدالت مي توانين دل هايمان را از تيرگي ها بشوييم و آرامش را ميهمان آن كنيم. همان طور كه دخت نبي اكرم (ص) فرموده اند: "خدا عدالت را براي آرامش دل ها واجب كرد" (پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، 1388).
در اين مقاله سعي كرده ايم موارد زير را بررسي كنيم:
1-عدالت به چه معناست؟
2-چه عواملي مانع از عادلانه سخن گفتن مي شود ؟
3-جايگاه عادلانه سخن گفتن در جامعه ي مسلمان چگونه است ؟
4-نقش هر كس در به عدالت سخن گفتن سخت ولي يك وظيفه فردي است.
عدل به چه معناست ؟
عدل در مقابل ظلم به وجود آمده چنانكه امام علي (ع) ميفرمايد:
"عدل است كه هر چيز را در جايگاه خويش قرار مي دهد" (علی ابن ابیطالب (ع)، ترجمه 1389)
مثنوی مولوي (رومی، 1382) معناي مزبور را اين گونه به نظم آورده و به تمثيل كشيده است:
عدل چه بود ؟ وضع اندر موضعش ظلم چه بود ؟ وضع در نا موضعش
عدل چه بود ؟ آب ده اشجار را ظلم چه بود ؟ آب دادن خار را
موانع عدالت
از جمله موانع و آفات تحقق عدالت ، موارد زير مي باشند:
-تبعيض: هيچ قانون و قاعده اي فراگيرتر از عدالت وجود ندارد و فرق گذاشتن بين هر شخص و قشري حيات عدالت را به مخاطره مي اندازد.
-ترحم بي جا: با ترحم كردن در حق كساني كه حقوق ديگران را ضايع كرده اند، باعث تشويق ظلم و ترويج فساد شويم.
-حب و بغض ، دوستي ها و دشمني ها: اين آفت از بزرگترين موانع تحقق عدالت است قرآن با تأكيد بسيار از مؤمنان مي خواهد كه حتي در حق دشمنان خود ستم نكنند، و اگر عدالت به زيان دوستان و نزديكانشان باشد مجادله نورزند و از عدالت عدول ننمايند.
- توجيه رفتار هاي ظالمانه با بهانه هاي واهي: بسیاری به بهانه هایي مثل اینکه ̍هدف ، وسيله را توجيه ميكند̍ ، حقوق دیگران را تضییع مینماید. این توجیهات ریشه در دیدگاه انسانها نسبت به جهان و نظریه هایی دارد. به طور مثال مبینیم که در دیدگاهی همچون ماکیاولیسم که معتقد است هدف وسیله را توجیه میکند، چه ستم ها كه بر انسان ها نرفته و چه حقوقي كه پايمال نشده است.
جايگاه عادلانه سخن گفتن در جامعه ي مسلمان
براي گسترش عدالت در جامعه ي مسلمان بايد اعتقاد و ايمان به عدالت سخن گفتن را به وجود بياوريم، به گونه اي كه هر كس در هر جا و هر پست و مقامي كه باشد عدالت و ضايع نشدن حق مظلوم را مهم ترين وظيفه اش بداند و خود بر پا دارنده ي عدالت باشد. ما در اجتماع زندگي مي كنيم و به واسطه ي همكاري با يكديگر نيازها را بر طرف مي كنيم ، ما يك گياه خود رو نيستيم كه خود به خود سبز شويم بعد خشك و پژمرده شويم و به ديگران نيازي نداشته باشيم؛ پس اگر تک تک افراد عادلانه سخن گفتن را وظيفه ي خود بداند يك جامعه به سوي كمال سوق مي یابد. تحقق يك جامعه ي آرماني عادلانه از اين جا شروع مي شود كه هر كس به حق بگويد و به حق بشنود ولو در مورد نزديكترين كسانش باشد.
وظیفه ابی سخت ولی لازم
سخن گفتن به عدالت در همه جا كار آساني نيست، گاهي بايد حقي را بگوييم كه به ضرر خويشان يا دوستانمان است. در این موارد ممكن است پايمان بلغزد، دلمان بريزد و نتوانيم اجراي حق كنيم. اما اگر اين طور شود بايد انتظار داشته باشيم كه جايي حقمان ضايع شود. چرا که ما خود زمینه ساز چنین تعاملی شده ایم. جالب اینجاست که افرادی همچون نیکولو ماکیاولی (در اصل هفتم دیدگاهش) معتقدند که چون فرصت بدست آوری دیگران را بفریب، یعنی کسی که حیله‌گرتر است نیرومندتر است و قدرت از عدالت نیرومندتر است و دروغ از حقیقت نیرومندتر. وی در اصل دیگری (اصل نهم دیدگاه ماکیاولی) معتقد است که اگر انسانها از انسان بترسند بهتر است تا انسان را دوست داشته باشند. (ویکی پدیا، 2014). در اینجا میبینیم که وقتی انسانی، خود حیله گری میکند، ترس از دیگر انسانها در وی نفوذ میکند، و دیگران را از دریچه اضطراب و ترس می نگرد، و نه آرامش، محبت، عشق. در مقابل چنین دیدگاههایی که ظلم را پیشه می کننند، می بینیم که امام علي ابن ابیطالب (ع) بر عدالت تاکید نموده و فرموده اند : "عدالت بهتر از شجاعت است زيرا اگر مردم همگي عدالت را درباره ي همه به كار گيرند از شجاعت بي نياز مي شوند" (جعفری تبریزی، 1376).
نتيجه گيري
یکی از معانی عدل، هر چيز را در جايگاه خويش قرار دادن است. برخی به خاطر تبعيض، ترحم بي جا، حب و بغض و توجيه رفتار هاي ظالمانه با بهانه هاي واهي و دیدگاههای غلط همچون ماکیاولیسم به عدالت سخن نمیگویند، و حرف حق را در جای خود و با انصاف ادا نمیکنند. اگر تک تک افراد عادلانه سخن گفتن را وظيفه ي خود بداند يك جامعه به سوي كمال سوق مي یابد. اگر چه به عدالت سخن گفتن راحت نیست، اما وظیفه ایی مهم، سخت و لازم است. چنانکه دخت نبي اكرم (ص) فرموده اند: "خدا عدالت را براي آرامش دل ها واجب كرد" (پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، 1388). باشد که بی عدالتی را در سخن هايمان كنار بگذاريم و خدا را ببينيم تا حق مظلومي را به خاطر روابط یا برخی ضوابط غلط زير پا نگذاريم.
منابع
پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه. (1388). ميلاد حضرت زهرا (سلام الله عليها). بازیابی شده از http://www.hadith.net/n182-e676.html
جعفری تبریزی، م. (1376). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه (جلد 20).، تهران: نشر و فرهنگ اسلامی.
رومی، م (1382). مثنوی معنوی (چاپ پانزدهم). تهران: نشر طلوع .
علی ابن ابیطالب (ع) (1389). نهج البلاغه (چاپ دوم). (ش ، رضی، مترجم). قم: انتشارات قم.
ویکی پدیا (2014). ماکیاولیسم. بازیابی شده از http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85
به طور یقین هر کدام از ما دچار بی عدالتیهایی در طول زندگی شده ایم که در اغلب موارد مانعی برای رشد و تعالی ما گردیده است. واژه عدالت مورد تقدیس و عنایت همگان است به گونه ای که حتی مخالفان واقعی آن نیز یارای اظهار مخالفت با آن راندارند.
عدالت چه با پسوند فردی وچه با پسوند اجتماعی وسیاسی، چیزی نیست که مورد تقدیس و حمایت قرار نگیرد و ظلم نیز در طرف مقابل چنین است. حتی می توان گفت که عدالت در این عرصه، از صدق وآزادی و جود و بخشش نیز گوی سبقت را ربوده است.
عدالت یک تکلیف حقوقی است
درآیات بسیاری از مومنان خواسته شده است که در رعایت حقوق افراد جامعه، اعم ازمسلمان و غیر مسلمان، جانب انصاب و عدالت را رعایت کنند، در این مقام نیز هم پیامبر مکلف می شود که به هنگام قضاوت در میان اهل کتاب به عدالت داوری کند وهم مومنان تکلیف دارند فراتر از علایق شخص وخویشی و قومی و حتی دینی در رعایت عادلانه حقوق همگان تلاش کنند.
خاداوند در سوره انعام آیات 152-153 می فرماید:
« و چون سخن گویید ، به عدالت گویید، هر چند درباره خویشان باشد وبه پیمان خدا وفا کنید. اینها را خداوند به شما سفارش کرده تا مگر پند گیرید. این راه راست من است، پس از آن پیروی کنید واز راههای دیگر که شما را پراکنده می کند پیروی نکنید.
اهمیت عدالت، تا کجا؟
مرحوم طبرسی می گوید:
در داستان مراجعه یهودیان خیبر به پیامبر اسلام برای داوری در مورد جرمی که در میان آنان اتفاق افتاد و عرف حقوقی رایج به خلاف تورات بود، خداوند پیامبر خود را اختیار می دهد (مائده آیه 42) که می توانی مسئوولیت داوری رانپذیرید و آنان را به حال خود رها کنی ولی اگر پذیرفتی باید به عدالت داوری کنی: و این دستور در شرایطی بود که یهودیان باتمام توان خود، در حال مبارزه با پیامبر و مسلمانان بودند. (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج2، 384).
همچنین در (سوره حجرات: 9) مبینیم: به هنگام درگیری در میان دو گروه از مسلمانان نیز خداوند به دیگر مسلمانان دستور می دهد که اگر دعوت مصالحه به نتیجه نرسید با گروه متجاوز و ستمگر بجگنید تا لحظه ای که دست از تجاوز کشیدند بین آنها به اصلاح عادلانه اقدام نمایید وارد بر خورد باآنان عدالت را رعایت کنید.
منابع و اندیشمندان اسلامی، مبنای عدالت، تعاون، توازن وحق را شریعت اسلامی، قرآن وسنت دانسته اند واجرای شریعت را منجر به ظهور عدالت محض به شمار آورده اند.
یکی از مهمترین اسناد تاریخی در مفهوم و سیاستگذاری عدالت اجتماعی، فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر فرماندار مصر است درتاریخ نمی توان سندی پیدا کرد که به این تفصیل و دقت، مراتب فرمانروای وحکومت را در الگوی یک گفتار و سیاستگذاری عدالت اجتماعی را به این زیبایی و فصاحت لازم بیان کند. در چندین بخش امام علی (ع) به مالک اشتر فرماندار مصر فرمان میدهد که با مردم و زیر دستان خود به عدالت رفتار کند. در دو بخش از آن میبینیم که حضرت می گوید:
برترین چیزی که مایه ی چشم روشنی حاکمان می شود، بر پایی عدالت در شهرها و ظهور محبت مردم جامعه است. (نهج‌البلاغه، نامه 53).
و نیز می گوید:
همچون حیوان درنده مباش که خوردنشان (رعیت) را غنیمت شماری؛ زیرا رعیت (مردم) به دو گونه‌اند: یا برادر دینی تواند و یا همسان تو در آفرینش (نهج‌البلاغه، نامه 53).
نتیجه گیری
در آخر می توان گفت که عدالت فضیلت مهمی است که حتی گوی سبقت را از صدق، آزادی، جود و بخشش ربوده است. عدالت یک تکلیف حقوقی است و از نظر قران ما حتی در رابطه با دشمنان و ستمگران نیز نمی توان ذره ایی از این فضیلت و روش عملکرد تخطی کرد.
فرمان نهم: و به پیمان الهی وفادار باشید
9- «به عهد الهی وفا کنید و آن را نشکنید» (وَ بِعَهدِ اللّهِ أَوفُوا).
منظور از «عهد الهی» همه پیمانهای الهی اعم از پیمانهای «تکوینی» و «تشریعی» و تکالیف الهی و هر گونه عهد و نذر و قسم است.
برگزیده نفسیرنمونه
فرمان دهم : از راههای متفرقه پیروی نکنید
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِیهِ خُطبَهًِْ الغَدِیرِ وَ فِیهَا: مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَمَرَنِی وَ نَهَانِی وَ قَدْ أَمَرْتُ عَلِیّاً وَ نَهَیْتُهُ فَعَلِمَ الْأَمْرَ وَ النَّهْیَ مِنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ فَاسْمَعُوا لِأَمْرِهِ تَسْلَمُوا وَ أَطِیعُوهُ تَهْتَدُوا وَ انْتَهَوْا لِنَهْیِهِ تَرْشُدُوا وَ صِیرُوا إِلَی مُرَادِهِ وَ لَا تَتَفَرَّقُ بِکُمُ السُّبُلُ عَنْ سَبِیلِهِ مَعَاشِرَ النَّاسِ أَنَا صِرَاطُ اللَّهِ الْمُسْتَقِیمُ الَّذِی أَمَرَکُمْ بِاتِّبَاعِهِ ثُمَّ عَلِیٌّ مِنْ بَعْدِی ثُمَّ وُلْدِی مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّهًٌْ یَهْدُونَ بِالْحَقِ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای گروه مردم! خداوند مرا امر و نهی فرموده، و من نیز علی (علیه السلام) را امر و نهی کردم، پس او امر و نهی را از پروردگارش دریافته، بنابراین به سخنانش گوش دهید تا سالم بمانید، و او را اطاعت کنید تا هدایت شوید، و از نواهی‌اش دست بردارید تا به راه راست بروید، و مطابق میل او حرکت کنید تا مبادا راههای مختلف شما را از راه او بازداشته و متفرّق و پراکنده شوید. ای گروه مردم! من همان صراط مستقیم و راه راستی هستم که خداوند به شما امر فرموده از آن پیروی کنید. و بعد از من علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، سپس فرزندان من از صلب او صراط مستقیم‌اند. همان پیشوایانی که مردم را به سوی حق هدایت میکنند و به حق و عدالت حکم می‌نمایند. (اعراف/۱۵۹)
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۴۲ بحار الأنوار، ج۳۷، ص۲۱۲/ نورالثقلین
اهداف گروه
در این گروه اخلاق چه کاری انجام میدهیم؟!
در مسیر اهداف گروه از شما میخواهیم در مسیر تقویت و ترویج ده فرمان در رابطه با خود و یا دیگران گام بردارید.
یادگرفتن ده فرمان ادیان یکتا پرست و حتی المقدور حفظ سه آیه١٥١، ١٥٢و١٥۳ سوره انعام:
وقتی مبنای حرکت این گروه ده فرمان است. انتظار میرود که افراد گروه این دو آیه را همراه با معنا یاد بگیرند، و ترجیحاً حفظ کنند:
قُلْ تعالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبكُمْ عَلَيكُمْ ۖ أَلَّا تشْرِكُوا بِهِ شيْئًا ۖ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسانًا ۖ وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادكُمْ مِنْ إمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نرْزقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ ۖ وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَن ۖ وَلَا تَقْتلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِ ۚ ذَٰلكُمْ وَصَّاكُمْ بِه لَعَلَّكُمْ تَعْقلُونَ (انعام: 151).
ترجمه: بگو: بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده بخوانم: اینکه چیزی را شریک او قرار مدهید، و به پدر و مادر نیکی کنید، و فرزندانتان را از [ترسِ] تنگدستی نکشید، ما شما و آنان را روزی می دهیم، و به کارهای زشت چه آشکار و چه پنهانش نزدیک نشوید، و انسانی را که خدا محترم شمرده جز به حق نکشید؛ خدا این [گونه] به شما سفارش کرده تا بیندیشید.
وَلَا تَقْرَبوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتي هِيَ أَحْسَنُ حتَّىٰ يَبْلُغَ أَشُدَّهۖ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزانَ بِالْقِسْطۖ لَا نُكَلّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعهَا ۖ وَإِذَا قُلْتُمْ فاعْدِلُوا وَلَوْ كَان ذا قُرْبَىٰ ۖ وَبِعهْدِ اللَّه أَوْفُوا ۚ ذَٰلكُمْ وَصَاكُمْ بِه لَعَلّكُمْ تَذَكَرُونَ(انعام: 152).
ترجمه و به مال یتیم جز به روشی که نیکوتر است، نزدیک نشوید تا به حدّ بلوغِ [بدنی و عقلیِ] خود برسد، و پیمانه و ترازو را بر اساس عدالت و انصاف کامل و تمام بدهید؛ هیچ کس را جز به اندازه توانش تکلیف نمی کنیم؛ و هنگامی که سخن گویید، عدالت ورزید هر چند درباره خویشان باشد، و به پیمان خدا وفا کنید؛ خدا این [گونه] به شما سفارش کرده تا پند گیرید.
وَأَنَّ هَٰذَا صِرَاطِي مُسْتقِيمًا فَاتَّبِعُوه ۖ وَلَا تَتَّبعُوا السُّبُل فَتَفَرَّق بِكمْ عَنْ سَبِيلِه ۚ ذَٰلِكمْ وَصَّاكُمْ بِه لَعلَّكُمْ تَتَقُونَ(انعام: 153).
و مسلماً این [برنامه های محکم و استوار و قوانین و مقرّرات حکیمانه] راه راست من است؛ بنابراین از آن پیروی کنید و از راه های دیگر پیروی مکنید که شما را از راه او پراکنده می کند؛ خدا این [گونه] به شما سفارش کرده تا پرهیزکار شوید.
چرا ده فرمان مهم است؟
ده فرمانی که در اینجا مطرح شده است و از آیات ۱۵۱، ۱۵۲ و ۱۵۳ سوره انعام گرفته شده، در ادیان الهی یکتا پرست تا حد قابل توجهی مشترک است، و به تکرار مسائل اخلاقی در اعصار مختلف پرداخته است. پس باید اهمیت زیادی در اخلاق برای انها قائل باشیم. لازم به تاکید است که حضرت رسول برای اخلاق مبعوث شده اند، و برخی مسائل اخلاقی به کرّات به زبان پیامبران زیادی تکرار شده اند، و جامعه ما نیز در رابطه با برخی از آنها دچار مشکلاتی قابل توجه هستیم. بدین ترتیب، بهتر است در رابطه با آنها به صورتی مسئولانه تلاش کنیم. ضمناً، توجه به این ده فرمان، ما را به هیچ عنوان از مطالب اخلاقی دیگر که همگی در فرمان چهار طبقه بندی شده اند (مثل عدم حسد، بدبینی و بخل ( مضایقه در محبت به دیگران)؛ رعایت عفاف که به پیشگیری از زنا مربوط میشود،... ) منع نمی کند.
تولید مطالب علمی، مذهبی، و یا فرهنگی در مورد اخلاق و/ یا ترویج این موارد:
تولیدات حداقل به سه دسته تقسیم می شود:
- مطالب فرهنگی و/یا علمی. مطلب فرهنگی، مثل نوشتن یک مطلب فرهنگی/ اجتماعی که هدفش تاثیرگذاری و بیشتر حول محور تغییر رفتار اجتماعی نوشته می شود، مثل، اجرای یک تئاتر کوتاه، نوشتن یک شعر، دلنوشته، پیامک، پیدا کردن طنز در خصوص یکی یا چند از موضوعات اخلاقی، مطالعه بیشتر و نوشتن یک داستان کوتاه، معرفی یک ترانه به گروه و ... . مطالب علمی، مثل جمع آوری و انتقال مطالب علمی کوتاه در مورد ده فرمان و یا نوشتن یک مطلب کتابخانه ایی علمی یا مذهبی (که بیشتر حول محورعلم و استدلال نوشته می شود) و یا یک اجرا و تدوین پژوهش تجربی و نسبتاً کوتاه. در این رابطه افراد مسئول باید کاملاً به گفته های خود متعهد باشند. از آنجایی که این فعالیتها اغلب میتوانند زیر مجموعه ایی از عدالت و مهرباتی باشند، دیگر فعالیتهای اخلاقی با محوریت این دو ارزش نیز برای گروه قابل قبول و قابل ترویج است.
- در صورت تمایل اعضای گروه امکان ایجاد جلسات آنلاین ماهانه که در آن افراد تجربه زیسته خود را در اختیار دیگر اعضای گروه قرار دهند.
- کمک به تقویت اخلاق و حمایت گروههای خاص در معرض آسیب، مخصوصاً کودکان کار و خیابان.
فعالیتهای ترویجی
برخی از فعالیتها نیز کاملاً شکل ترویجی دارند، مواردی همچون :
- انتقال مطالب آموخت شده در جلسه به دیگر افرادی که در جلسه حضور نمی یابند.
- تشکیل یک گروه بحث در فضای صنفی و یا شغلی خاص و/یا تحصیلی.
- نزدیک شدن به گروه یا افرادی که شاید التزام جدی به برخی موضوعات اخلاقی ندارند، و ترویج آن موضوع اخلاقی در قالب یک عملکرد مناسب به آنان.
- همچنین هر فرد یا گروه آمادگی میتواند خود را برای انجام یک فعالیت ترویجی مطرح میکند و به طور مختصر آنرا اعلام میکند، تا اگر کسی علاقمند به حمایت و همکاری از او بود، با وی همکاری نماید.
یک نکته مهم: از آنجایی که انسجام عمل و رفتار در این گروه از اهمیّت برخوردار است، انتظار میرود افرادی که مستقیماً دیگران را به اخلاق توصیه میکنند، خود به آنچه میگویند التزام داشته باشند. طبیعتاً برخی از افراد تا ماه آینده، قبل از انجام یک فعالیت اجتماعی مداخله گر و مستقیم، بیشتر بر روی خود سازی خود کار میکنند، ویا به مطالعه، پژوهش یا کار طنز و یا هنر نیز می پردازند، چرا که این فعالیتها توصیه مستقیم برای دیگران ارائه ندارند، و یک فعالیت اجتماعی مداخله گر مستقیم نیست.
راهکارهایی برای تقویت همدلی در بین اعضای گروه
- در صورتی که مشکلی برای یکی از اعضای گروه به وی کمک کنند، و از وی حمایت کنند.
- به صورت مرتب برای یکدیگر دعا نمایند. چراکه دعای افرادی که در مسیر پیامران خداوند قدم بر میدارند، بسیار ارزشمند است.
- در صورت مرگ یکی از یا یکی از اعضای گروه، یا عزیزان گروه برای وی دعا کنند.
قصه برای کودکان کار
کارهای خوب ما
